Τα NEA 10/12/2022,

Διάχυτη είναι η αίσθηση ότι βρισκόμαστε σε εποχή έξαρσης της βίας και της ανελευθερίας, άρα υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη αντίστασης. Το αποδεικνύουν τα γεγονότα στο τέλος μιας εξίσου τρομερής με το 2001 χρονιάς ενός αιώνα εξίσου τρομερού με τον 20ο.
Το Ιράν εισήλθε στον τρίτο μήνα ενός μαζικού, ακηδεμόνευτου και ανυποχώρητου κινήματος διαμαρτυρίας, που ξέσπασε με αφορμή τη δολοφονία μιας νεαρής γυναίκας, αλλά έγινε γρήγορα φανερό ότι στρέφεται κατά του θεοκρατικού, στρατοκρατικού και οπισθοδρομικού καθεστώτος. Παρά το κλείσιμό του από τον έξω κόσμο και την καταφυγή στη βία, το καθεστώς έδωσε, αυτή τη βδομάδα, ένα πρώτο σημάδι ανταπόκρισης: ο Υπουργός Δικαιοσύνης έκανε λόγο για «επανεξέταση» του νόμου που υποχρεώνει τις γυναίκες να φορούν την ειδική μαντήλα («χιντζάμπ») σε δημόσιους χώρους και προανήγγειλε διάλυση της περιβόητης «Αστυνομίας Ηθών». Οι συνεχιζόμενες καταδίκες διαδηλωτών σε θάνατο, καθώς και οι αντικρουόμενες δηλώσεις αξιωματούχων, είναι πιθανό να παραπέμπουν σε τέχνασμα εκτόνωσης. Ακόμα κι έτσι, ο σπόρος της αντίστασης, μέσα από επιμονή, θυσίες και αίμα, κάρπισε. Και μπορεί να πυροδοτήσει την αρχή του τέλους τόσο στο εσωτερικό της χώρας –είναι ιδιαίτερα αμφίβολο αν το καθεστώς είναι μεταρρυθμίσιμο, αλλά και αν η κοινωνία μπορεί πλέον να αρκεστεί σε απλή μεταρρύθμιση του- όσο και με τη βοήθεια άλλων λαών και ηγετών.
Στην Κίνα, η πολιτική «μηδενικής ανοχής» έναντι του κορωνοϊού εκ μέρους του μονοκράτορα Σι βρέθηκε κι αυτή, ακόμα πιο αναπάντεχα, αντιμέτωπη με μαζικές και δημόσιες αντιδράσεις. Περισσότερο από την οικονομία, και άρα την ευημερία τους, αυτό που οι διαμαρτυρόμενοι ένιωσαν ότι διακυβεύεται είναι ο ελάχιστος βαθμός ελευθερίας και αξιοπρέπειας: σε αυτό που αντιστέκονται, ίσως ενδόμυχα, είναι να μεταλλαχθεί η μεγαλύτερη χώρα του κόσμου στη μεγαλύτερη και πιο τρομακτική δυστοπία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Κι εδώ το καθεστώς δεν άλλαξε θέση και κατέφυγε στην καταπίεση, κι εδώ αναγκάστηκε να δώσει σήματα υποχώρησης: σε αρκετές πόλεις, συμπεριλαμβανομένου του Πεκίνου, τα λοκντάουν χαλαρώνουν, ο στρατός κάνει λίγο πίσω, οι άνθρωποι βγαίνουν από τα σπίτια-φυλακές τους, οι εμβολιασμοί ξαναρχίζουν. Κι εδώ το καθεστώς μπορεί απλώς να κερδίζει χρόνο, κι εδώ φάνηκαν τα σαθρά θεμέλια του.
Το ίδιο και στη χώρα που άρχισε τον παγκοσμιοποιημένο πόλεμο: η αντίσταση των Ουκρανών έχει ήδη λυγίσει τη Ρωσία. Ακόμα και τώρα που, υποχωρώντας στο πεδίο των μαχών, βομβαρδίζει άμαχους και καταστρέφει υποδομές, η εικόνα της, και η παγκόσμια αίσθηση, παραπέμπουν σε ήττα: τεράστιες στρατιωτικές απώλειες (για το 40% του συνόλου των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων κάνουν λόγο κάποιοι), οικονομική κατάρρευση, σταδιακή απώλεια εμπιστοσύνης στο καθεστώς, όπως έδειξε η αποτυχημένη επιστράτευση και η βουβή, προς το παρόν, αποδοκιμασία του πληθυσμού. Και, κυρίως, ηθική έκπτωση στα μάτια της ανθρωπότητας, ακόμα και στις χώρες εκείνες που δεν συμφωνούν με τις κυρώσεις.
Κίνα, Ρωσία, Ιράν: τρεις θεωρητικά πανίσχυρες και απρόσβλητες «αυτοκρατορίες του αυταρχισμού», βρίσκονται, την ίδια στιγμή που ο αυταρχισμός προελαύνει διεθνώς, αντιμέτωπες με την αντίσταση των πολλών, των περήφανων, των δημοκρατών. Από τις δυο μορφές αντίστασης, την αντίσταση στην κατάλυση της δημοκρατίας (δικτατορία, ανελευθερία, πόλεμος) και την αντίσταση ως χειραφέτηση (διαρκής αμφισβήτηση της άνωθεν εγκυρότητας), η δεύτερη μάχεται για τη βελτίωση, ενώ η πρώτη για την επιβίωση. Το κρίσιμο δεν είναι αν «δουλεύει» αυτή η αντίσταση, αλλά ότι υπάρχει.

Κώστας Μποτόπουλος