17 Μαΐου 2021

Σε (διαδικτυακή) ημερίδα, που διοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, και στην οποία συμμετείχαν επίσης οι Καθηγητές Κ. Γουλιάμος (Συντονιστής), Θ. Παπαθεοδώρου και Ξ. Κοντιάδης, μίλησα για το υπό διαμόρφωση νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης. Περιέγραψα τα πολιτικά ζητήματα (εκ διαμέτρου διαφορετικές αφετηρίες κρατών-μελών, σχέση με λαϊκιστική-ξενοφοβική ρητορική σε εθνικό επίπεδο και με συμφέροντα-επιδιώξεις τρίτων χώρων), τις φιλοδοξίες (να είναι «ολιστικό» και «νέο» σε σχέση με το ισχύον «καθεστώς του Δουβλίνου») και τη δομή του σχεδίου (αποτελείται από 5 προτάσεις Κανονισμών και 4 Κατευθυντήριες Γραμμές), τη φιλοσοφία του (ισορροπία «ευθύνης», δηλαδή ασφάλειας συνόρων και κρατών-μελών και «αλληλεγγύης», δηλαδή μοιράσματος του μεταναστευτικού «βάρους» και ένταξης των μεταναστών). Σε μια επιχείρηση πρώτης αποτίμησης –είμαστε ακόμα μακριά από την πολιτική κατάληξη-, ανάφερα ως θετικά στοιχεία του σχεδίου την προσπάθεια για ενιαίους κανόνες και διαδικασίες, τη θέσπιση ρητών προθεσμιών για την εξέταση αιτήσεων ασύλου και επαναπροωθήσεων, την ενίσχυση δικαιωμάτων μεταναστών και προσφύγων (κυρίως στο πεδίο της οικογενειακής επανένωσης, των παιδιών και των ασυνόδευτων ανηλίκων, της μείωσης του χρόνου για την απόδοση καθεστώτος επί μακρόν διαμένοντος). Στα πιο προβληματικά στοιχεία κατέταξα μια a-la-carte και με πολλές δυνατότητες παρέκκλισης «αλληλεγγύη» (με οικονομικά μάλιστα ανταλλάγματα), την μη ουσιαστική βελτίωση του «καθεστώτος του Δουβλίνου», την κυριαρχία του στοιχείου της «ασφάλειας» επί της «ένταξης» (για την οποία πάντως δεν έχουν ολοκληρωθεί οι προτάσεις), την ανύψωση σε πρότυπο της, κατά τη γνώμη αρκετών, βεβαρημένης συμφωνίας με την Τουρκία για επαναπροωθήσεις. Σε τελική ανάλυση, το μέγα αγκάθι είναι η έλλειψη ενιαίας γραμμής και αντίληψης στους κόλπους της Ένωσης, κάτι που δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι δεν πρέπει να γίνει, και μάλιστα να ενταθεί, η προσπάθεια της Επιτροπής να διαμορφωθεί μια έστω μίνιμουμ, αλλά ρεαλιστική και σύμφωνη με το Κράτος Δικαίου, κοινή θέση.