NEA, 6/03/21

Η καταδίκη ενός πρώην Προέδρου Δημοκρατίας, για αδικήματα που διέπραξε κατά νόσφιση εξουσίας, αποτελεί βαρύ και ιστορικό γεγονός για κάθε δημοκρατία. Δεν σηματοδοτεί κάποιου είδους «εκδίκηση» -δρυός πεσούσης- αλλά απόδειξη ότι η δημοκρατία διαθέτει τα όπλα να «βάλει στη θέση τους» -έστω και κατόπιν εορτής- όσους τη φτηναίνουν.

Η καταδίκη του Νικολά Σαρκοζί σε τρία χρόνια φυλάκισης, εκ των οποίων ένα χωρίς αναστολή, έχει και άλλα παραδειγματικά χαρακτηριστικά. Στηρίζεται σε γεγονότα που έλαβαν χώρα όταν ο Σαρκοζί ήταν εν ενεργεία Πρόεδρος, αλλά βάσει στοιχείων –τηλεφωνικές συνομιλίες υπό κωδικό όνομα και από υποτιθέμενη «ασφαλή» συσκευή- που άρχισαν να συλλέγονται αφότου είχε πια αποχωρήσει από το δημόσιο αξίωμα του. Τα ίδια τα γεγονότα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν περιθωριακά σε σχέση με την άσκηση των καθηκόντων του, όπως, ίσως, στην περίπτωση του Ζακ Σιράκ, που επίσης είχε καταδικαστεί αλλά για πράξεις του ως Δημάρχου του Παρισιού. Ο Σαρκοζί όχι απλώς κατηγορείται αλλά πιάστηκε επ’ αυτοφώρω –οι τηλεφωνικές συνομιλίες που λέγαμε- να υπόσχεται υψηλή θέση σε δικαστή προκειμένου να του γνωστοποιήσει στοιχεία για έρευνα που διεξαγόταν σε βάρος του για άλλη υπόθεση –την «υπόθεση Μπετανκούρ», από το όνομα της πάμπλουτης γηραιάς επιχειρηματία που είχε «προσεγγίσει» αρκετά ανορθόδοξα ο Σαρκοζί. Η «υπόθεση Μπετανκούρ», για την οποία τελικά ο πρώην πρόεδρος αθωώθηκε λόγω έλλειψης επαρκών στοιχείων –οι επαφές με το δικαστή βοήθησαν-, είναι μία μόνο από τις δώδεκα (12) υποθέσεις που διερεύνησε (σε δύο έχει αθωωθεί, σε δύο γλίτωσε λόγω ασυλίας και παραγραφής και σε τρεις εξετάστηκε ως εμπλεκόμενος αλλά δεν του αποδόθηκε κατηγορία) ή διερευνά η Δικαιοσύνη με επίκεντρο το χρυσό παιδί της γαλλικής Δεξιάς: εκκρεμούν δίκες ή ανακρίσεις για τις υποθέσεις των προεκλογικών δαπανών της καμπάνιας του 2012 -«υπόθεση Bygmalion»-, της παράνομης χρηματοδότησης της καμπάνιας του 2007 από το λιβυκό καθεστώς –«υπόθεση Καντάφι»-, της παράνομης χρηματοδότησης της προεδρικής καμπάνιας του 1995, στην οποία ο Σαρκοζί ήταν το δεξί χέρι του υποψηφίου Μπαλαντίρ, από πωλήσεις όπλων στο Πακιστάν - «υπόθεση Καράτσι»- κι ένα μικρό δωράκι 500.000 ευρώ που έλαβε ο Σαρκοζί ως «λομπίστας», μετά το τέλος της προεδρίας του, για συμβουλές σε ρωσική ασφαλιστική εταιρία –«υπόθεση Reso- Garantia».

Και μόνο από την ανάγνωση του πιο πάνω καταλόγου, και χωρίς βέβαια να προεξοφλούνται οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης σε καθεμία από τις υποθέσεις, εμφανίζεται ανάγλυφα η εικόνα ενός πολιτικού, ο οποίος σε κάθε προεκλογική καμπάνια στην οποία συμμετείχε χρησιμοποιούσε παράνομη χρηματοδότηση, ως Πρόεδρος επενέβαινε για «ρύθμιση» προσωπικών του υποθέσεων και συνέδεε συστηματικά, και στην εξουσία και μετά, τα δημόσια αξιώματα και τη φήμη του με τον προσπορισμό προσωπικού πλουτισμού. Αυτόν τον άνθρωπο, και ό,τι εκπροσωπεί, καταδίκασε αυτή την εβδομάδα η γαλλική Δικαιοσύνη, χρησιμοποιώντας μάλιστα πολύ σκληρές εκφράσεις: «τα αδικήματα έχουν εξαιρετική σοβαρότητα», «πλήττουν την δημόσια εμπιστοσύνη στους θεσμούς», «αποδείχθηκε συμφωνία διαφθοράς (pacte de corruption)» ανάμεσα στα τρία εμπλεκόμενα πρόσωπα –τον πρώην Πρόεδρο, τον δικαστή από τον οποίο αντλούσε στοιχεία και ένα δικηγόρο, στενό φίλο του Σαρκοζί, που δρούσε ως μεσάζων. Με δυο λόγια: υπήρξε ανάξιος του αξιώματός του.

Το ποτήρι θα μπορούσε κανείς να το δει μισοάδειο: η καταδίκη ήρθε τόσα χρόνια μετά, μπορεί ακόμα να ανατραπεί στο Εφετείο, είναι πιθανότατο ο Σαρκοζί να μη μπει ούτε μια μέρα στη φυλακή, το κόμμα του και οι οπαδοί του (ακόμα και ένας Υπουργός της σημερινής κυβέρνησης) βγήκαν αμέσως να τον υπερασπιστούν. Πράγματι υπάρχει «δικαιοσύνη των ισχυρών» και οι πολιτικοί, πόσο μάλλον όταν φτάνουν στα ανώτατα αξιώματα, βρίσκουν τον τρόπο να την εκμεταλλευθούν. Αλλά το ποτήρι είναι και μισογεμάτο: ακόμα και τέτοιου είδους πολιτικοί, σε χώρες πραγματικά δημοκρατικές, όταν τον τελευταίο λόγο έχει η Δικαιοσύνη -και όχι το Κογκρέσο, όπως στις ΗΠΑ, ή η Βουλή, στα καθ΄ ημάς-, είναι κάποια στιγμή πιθανό να αναγκαστούν να λογοδοτήσουν και να τιμωρηθούν. Μπορεί η σάρκα της πολιτικής να είναι οι πολιτικοί αλλά το αίμα που της δίνει ζωή λέγεται κράτος δικαίου.

 

Η καταδίκη ενός πρώην Προέδρου Δημοκρατίας, για αδικήματα που διέπραξε κατά νόσφιση εξουσίας, αποτελεί βαρύ και ιστορικό γεγονός για κάθε δημοκρατία. Δεν σηματοδοτεί κάποιου είδους «εκδίκηση» -δρυός πεσούσης- αλλά απόδειξη ότι η δημοκρατία διαθέτει τα όπλα να «βάλει στη θέση τους» -έστω και κατόπιν εορτής- όσους τη φτηναίνουν.

Η καταδίκη του Νικολά Σαρκοζί σε τρία χρόνια φυλάκισης, εκ των οποίων ένα χωρίς αναστολή, έχει και άλλα παραδειγματικά χαρακτηριστικά. Στηρίζεται σε γεγονότα που έλαβαν χώρα όταν ο Σαρκοζί ήταν εν ενεργεία Πρόεδρος, αλλά βάσει στοιχείων –τηλεφωνικές συνομιλίες υπό κωδικό όνομα και από υποτιθέμενη «ασφαλή» συσκευή- που άρχισαν να συλλέγονται αφότου είχε πια αποχωρήσει από το δημόσιο αξίωμα του. Τα ίδια τα γεγονότα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν περιθωριακά σε σχέση με την άσκηση των καθηκόντων του, όπως, ίσως, στην περίπτωση του Ζακ Σιράκ, που επίσης είχε καταδικαστεί αλλά για πράξεις του ως Δημάρχου του Παρισιού. Ο Σαρκοζί όχι απλώς κατηγορείται αλλά πιάστηκε επ’ αυτοφώρω –οι τηλεφωνικές συνομιλίες που λέγαμε- να υπόσχεται υψηλή θέση σε δικαστή προκειμένου να του γνωστοποιήσει στοιχεία για έρευνα που διεξαγόταν σε βάρος του για άλλη υπόθεση –την «υπόθεση Μπετανκούρ», από το όνομα της πάμπλουτης γηραιάς επιχειρηματία που είχε «προσεγγίσει» αρκετά ανορθόδοξα ο Σαρκοζί. Η «υπόθεση Μπετανκούρ», για την οποία τελικά ο πρώην πρόεδρος αθωώθηκε λόγω έλλειψης επαρκών στοιχείων –οι επαφές με το δικαστή βοήθησαν-, είναι μία μόνο από τις δώδεκα (12) υποθέσεις που διερεύνησε (σε δύο έχει αθωωθεί, σε δύο γλίτωσε λόγω ασυλίας και παραγραφής και σε τρεις εξετάστηκε ως εμπλεκόμενος αλλά δεν του αποδόθηκε κατηγορία) ή διερευνά η Δικαιοσύνη με επίκεντρο το χρυσό παιδί της γαλλικής Δεξιάς: εκκρεμούν δίκες ή ανακρίσεις για τις υποθέσεις των προεκλογικών δαπανών της καμπάνιας του 2012 -«υπόθεση Bygmalion»-, της παράνομης χρηματοδότησης της καμπάνιας του 2007 από το λιβυκό καθεστώς –«υπόθεση Καντάφι»-, της παράνομης χρηματοδότησης της προεδρικής καμπάνιας του 1995, στην οποία ο Σαρκοζί ήταν το δεξί χέρι του υποψηφίου Μπαλαντίρ, από πωλήσεις όπλων στο Πακιστάν - «υπόθεση Καράτσι»- κι ένα μικρό δωράκι 500.000 ευρώ που έλαβε ο Σαρκοζί ως «λομπίστας», μετά το τέλος της προεδρίας του, για συμβουλές σε ρωσική ασφαλιστική εταιρία –«υπόθεση Reso- Garantia».

Και μόνο από την ανάγνωση του πιο πάνω καταλόγου, και χωρίς βέβαια να προεξοφλούνται οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης σε καθεμία από τις υποθέσεις, εμφανίζεται ανάγλυφα η εικόνα ενός πολιτικού, ο οποίος σε κάθε προεκλογική καμπάνια στην οποία συμμετείχε χρησιμοποιούσε παράνομη χρηματοδότηση, ως Πρόεδρος επενέβαινε για «ρύθμιση» προσωπικών του υποθέσεων και συνέδεε συστηματικά, και στην εξουσία και μετά, τα δημόσια αξιώματα και τη φήμη του με τον προσπορισμό προσωπικού πλουτισμού. Αυτόν τον άνθρωπο, και ό,τι εκπροσωπεί, καταδίκασε αυτή την εβδομάδα η γαλλική Δικαιοσύνη, χρησιμοποιώντας μάλιστα πολύ σκληρές εκφράσεις: «τα αδικήματα έχουν εξαιρετική σοβαρότητα», «πλήττουν την δημόσια εμπιστοσύνη στους θεσμούς», «αποδείχθηκε συμφωνία διαφθοράς (pacte de corruption)» ανάμεσα στα τρία εμπλεκόμενα πρόσωπα –τον πρώην Πρόεδρο, τον δικαστή από τον οποίο αντλούσε στοιχεία και ένα δικηγόρο, στενό φίλο του Σαρκοζί, που δρούσε ως μεσάζων. Με δυο λόγια: υπήρξε ανάξιος του αξιώματός του.

Το ποτήρι θα μπορούσε κανείς να το δει μισοάδειο: η καταδίκη ήρθε τόσα χρόνια μετά, μπορεί ακόμα να ανατραπεί στο Εφετείο, είναι πιθανότατο ο Σαρκοζί να μη μπει ούτε μια μέρα στη φυλακή, το κόμμα του και οι οπαδοί του (ακόμα και ένας Υπουργός της σημερινής κυβέρνησης) βγήκαν αμέσως να τον υπερασπιστούν. Πράγματι υπάρχει «δικαιοσύνη των ισχυρών» και οι πολιτικοί, πόσο μάλλον όταν φτάνουν στα ανώτατα αξιώματα, βρίσκουν τον τρόπο να την εκμεταλλευθούν. Αλλά το ποτήρι είναι και μισογεμάτο: ακόμα και τέτοιου είδους πολιτικοί, σε χώρες πραγματικά δημοκρατικές, όταν τον τελευταίο λόγο έχει η Δικαιοσύνη -και όχι το Κογκρέσο, όπως στις ΗΠΑ, ή η Βουλή, στα καθ΄ ημάς-, είναι κάποια στιγμή πιθανό να αναγκαστούν να λογοδοτήσουν και να τιμωρηθούν. Μπορεί η σάρκα της πολιτικής να είναι οι πολιτικοί αλλά το αίμα που της δίνει ζωή λέγεται κράτος δικαίου.