ΤΑ ΝΕΑ, 13/02/21

Για το απίστευτο θάρρος του Αλεξέι Ναβάλνι δεν μπορούν παρά να συμφωνούν όλοι, εντός και εκτός Ρωσίας. Ένας άνθρωπος που τολμά να αμφισβητεί και να εκθέτει ανοιχτά τον Πούτιν, που επέζησε μιας –όχι της πρώτης- απόπειρας δολοφονίας, που μόλις έγινε καλά επέλεξε να γυρίσει πίσω στη χώρα του και στον αγώνα. Που πρώτη του κίνηση ήταν να ανεβάσει ένα βίντεο με το «κρυφό» παλάτι του κατά τα άλλα «πατερούλη του λαού». Που ήξερε ότι θα βρεθεί, και βρέθηκε, στη φυλακή και που, και ενώπιον του δικαστηρίου και από το κελί του, συνεχίζει να μιλά και να αποκαλύπτει το τρομερό καθεστώς και τον τρομερό ηγέτη της χώρας του.

Από εκεί και πέρα οι γνώμες διίστανται. Ο Ναβάλνι τρέχει για τον εαυτό του ή για τη δημοκρατία; Είναι και ο ίδιος ένας, έστω διαφορετικού τύπου, αυταρχικός και εθνικιστής, όπως θα μπορούσαν να αφήσουν να εννοηθεί η συμπεριφορά του και κάποιες παλαιότερες δηλώσεις του; Και πιο ευρέως: είναι δημοκρατικά μεταρρυθμίσιμη μια χώρα σαν τη Ρωσία, έχει νόημα να μεταφέρουμε εκεί τα «δυτικά» μέτρα και σταθμά; Μήπως οι απανωτές εκλογικές νίκες και η συνεχιζόμενη δημοφιλία του Πούτιν δείχνουν ότι τον θέλει ο λαός και άρα ότι πληρούται ο βασικός κανόνας της δημοκρατίας;
Η απάντηση που προσωπικά δίνω είναι σαφής: όποια και να είναι τα κίνητρα και οι ανθρώπινες και πολιτικές αδυναμίες του Ναβάλνι, ο μεγεθυντικός φακός που βάζει μπροστά στα μάτια όλων μας για ένα απάνθρωπο και συγχρόνως επιδραστικό για την παγκόσμια δημοκρατία καθεστώς είναι ένα πολύτιμο δώρο για το οποίο αξίζει να δοθεί αγώνας. Τίποτα, και πάντως όχι η λαϊκή ψήφος ή η λαϊκή αδιαφορία, δεν δικαιολογεί την εντολή για κρατικές εκτελέσεις και την καταπίεση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Κανένα ελαφρυντικό, και πάντως σίγουρα όχι το «έτσι γίνεται παντού», δεν υπάρχει για τον πλουτισμό μιας κομματικής νομενκλατούρας και της οικογένειας του εκλεγμένου ηγέτη από τα έσοδα ή τους πόρους του κράτους. Καμία μέριμνα για την «ασφάλεια» και την «κοινωνική ειρήνη» δεν μπορεί να επιτρέψει καταδίκες ανθρώπων μόνο γιατί είχαν διαφορετική γνώμη, ή γιατί αντιστάθηκαν, ή, όπως στην περίπτωση του Ναβάλνι, γιατί «δεν ειδοποίησαν τις Αρχές ότι βρίσκονταν στο εξωτερικό» ευρισκόμενοι σε κώμα σε νοσοκομείου του εξωτερικού επειδή οι ίδιες Αρχές προσπάθησαν να τους δηλητηριάσουν. Δικαίως λοιπόν ο δημοκρατικός κόσμος, με επικεφαλής, για μιαν ακόμα φορά, την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν προχωρά σα να μη συμβαίνει τίποτα και ζητά από τη Ρωσία όχι μόνο την απελευθέρωση του Ναβάλνι αλλά και συμμόρφωση με στοιχειώδεις δημοκρατικούς κανόνες. Μακάρι να βρεθούν τα κατάλληλα πολιτικά μέτρα, μακάρι να ακολουθήσουν και οι «νέες» ΗΠΑ και μακάρι αύριο να έρθει η σειρά της Κίνας.

Η ηθική διάσταση του ζητήματος μοιάζει, τηρουμένων όλων των αναλογιών, με του κινήματος «me too», του ελληνικού και όπου αλλού συμβαίνει στον κόσμο: όποιος κίνδυνος «υπερβολών» και να υπάρχει, ο απελευθερωτικός, όχι μόνο για τις γυναίκες, χαρακτήρας του είναι τέτοιος που δικαιολογεί –που επιβάλλει- αμέριστη και χωρίς αστερίσκους κοινωνική στήριξη, απόδοση δικαιοσύνης και πολιτικές αποφάσεις.

Για όσους ισχυρίζονται ότι «τίποτα στη δημοκρατία δεν είναι απόλυτο», η απάντηση είναι μία: απόλυτες αξίες είναι η ελευθερία και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Κάθε δημοκράτης οφείλει να ενώνει τη φωνή του σε όποια προσπάθεια γίνεται για να σπάσει η διπλή ομερτά: έναντι κρατών, ξανθών ή μη, που τα φοβόμαστε ή τα έχουμε ανάγκη λόγω της ισχύος τους, και έναντι προσώπων, τα οποία θεωρούν ότι έχουν «ατομικό δικαίωμα» να ενεργούν απάνθρωπα.