ΝΕΑ 22/02/2020

Προσπαθήστε να φανταστείτε ποια χώρα είναι αυτή στην οποία συναντάμε εκατοντάδες πρωτάρηδες βουλευτές εκλεγμένους με ένα κόμμα που δεν υπήρχε μέχρι να εκλεγούν και κατ’ ουσίαν συνεχίζει να μην υπάρχει αφότου εξελέγησαν. Βουλευτές οι οποίοι,τριάμισι χρόνια μετά, δεν έχουν καταλάβει τι ρόλο παίζουν και οι αντιδράσεις τους θυμίζουν περισσότερο σκασιαρχείο παρά κυβερνητική πλειοψηφία.Βουλευτές που σπαράσσονται για ζητήματα συνδεόμενα με τη «μεγάλη» πολιτική αλλά και την εσωκομματική δημοκρατία, που αδυνατούν να ψηφίσουν νόμους-φάρους της κυβέρνησης «τους» και που ψηφίζουν με βαριά καρδιά νόμους τους οποίους, αμέσως μετά, η κυβέρνηση παίρνει πίσω. Μη βιαστείτε να πείτε ότι πρόκειται για χώρα της λατινικής Αμερικής ή της υποσαχάρειας Αφρικής.

Αυτό που συνέβη στη Γαλλία το 2017 ήταν ένας πραγματικός πολιτικός σεισμός -το καταλάβαμε από την πρώτη στιγμή, αλλά ήταν αδύνατο να φανταστούμε όλες τις συνέπειές του. Ένας άνθρωπος πολύ νέος σε ηλικία, με ελάχιστη πολιτική εμπειρία -κάποιοι έλεγαν: με ελάχιστη σχέση με την πολιτική-, χωρίς υποστήριξη κανενός από τα καθιερωμένα κόμματα, χωρίς σαφή τοποθέτηση στον άξονα Δεξιά-Αριστερά, δημιούργησε, μόνο με το προσωπικό του κεφάλαιο, ένα χαλαρό πολιτικό «κίνημα» αλλά με βαθιά κοινωνική απήχηση, που του επέτρεψενα κερδίσει, με μεγάλη διαφορά και άνεση, δυο απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις: την προεδρική για τον εαυτό του και τις βουλευτικές για το «κίνημα» που μιλούσε στο όνομά του. Η «Δημοκρατία σε κίνηση» (LaRepubliqueenMarche- LRM) εξέλεξε 308 βουλευτές στην 577 εδρών γαλλική Βουλή, ένα σώμα που γενικώς ανανεώθηκε κατά 75%. Από αυτούς τους 308 βουλευτές, που ανακαλύφθηκαν, αξιολογήθηκαν, έθεσαν υποψηφιότητα και εξελέγησαν μέσα σε λιγότερο από έξι μήνες, 169 δεν είχαν ως τότε ασκήσει οποιοδήποτε αιρετό αξίωμα και 98 δήλωναν ότι δεν είχαν συγκεκριμένη πολιτική τοποθέτηση. Η μόνη τους κοινή αναφορά ήταν ο Πρόεδρος Μακρόν και η επιθυμία ανανέωσης. Ένα πρωτόγνωρο και, όπως γρήγορα φάνηκε, εκρηκτικό μίγμα.

Έλλειψη κόμματος, έλλειψη εμπειρίας, έλλειψη πυξίδας: δεν πρέπει να εκπλήσσει που μια τέτοια πλειοψηφία άρχισε γρήγορα να νιώθει χαμένη στο πέλαγος μιας πολιτικής, που, κατά τα άλλα, δεν απεμπόλησε -δεν μπορούσε να απεμπολήσει- τους βασικούς κανόνες της: νόμοι έπρεπε να περάσουν στο Κοινοβούλιο, ο Πρόεδρος έπρεπε να στηριχθεί σε όλες του τις πρωτοβουλίες, οι τοπικές κοινωνίες έπρεπε να ενημερώνονται και να κρατιούνται ζεστές. Δεν διευκόλυνε τη ζωή των κυβερνητικών βουλευτών ούτε το ακραιφνώς προεδρικό, σχεδόν αυτοκρατορικό, σύστημα, ούτε το πολύ ισχυρό, σε στιλ θεού του Ολύμπου, ταμπεραμέντο του συγκεκριμένου Προέδρου, ούτε το ότι, σε μια υποτιθέμενη «ούτε Δεξιά-ούτε Αριστερά» κυβέρνηση, ως Πρωθυπουργός επελέγη ένα κλασικό στέλεχος της γαλλικής Δεξιάς. Οι κόσμοι της πολιτικής και της πραγματικότητας άρχισαν, για πολλούς, να συγκρούονται. Και, αρκετοί από τους πολλούς, σιγά-σιγά να φυλλορροούν.

Η πρώτη, σχεδόν αναγκαστική, αποχώρηση απότην κοινοβουλευτική ομάδα της LRM σημειώθηκε μόλις τρεις μήνες μετά τις εκλογές του Ιουνίου του 2017: ο εντελώς άγνωστος, όπως και οι περισσότεροι συνάδελφοί του, βουλευτής των Γάλλων του εξωτερικού M’jidelGuerrab-μια θετική ιδιομορφία μέσα στη γενική ανομοιομορφία ήταν η ύπαρξη αρκετών βουλευτών με ρίζες από άλλες χώρες και πολλών γυναικών-, πρώτα αποπέμφθηκε λόγω βιαιοπραγίας και μετά κάτι ψέλλισε για τη μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης. Η πρώτη σοβαρή πολιτική απώλεια, τον Απρίλιο του 2018, ήταν ο Jean -MichelClement, πρώην «γκρινιάρης» (frondeur) σοσιαλιστής βουλευτής, ο οποίος εγκατέλειψε τηνκυβερνητική πλειοψηφία για σοβαρούς λόγους που σχετίζονταν με το μεταναστευτικό νόμο: «δεν είμαι βέβαιος ότι στέλνουμε στους πολίτες του κόσμου το οικουμενικό (universaliste) μήνυμα που πάντα υποστηρίζαμε». Ακολούθησε η επίσης σοβαρή FrederiqueDumas, προερχόμενη από την «κοινωνία των πολιτών», κινηματογραφική και τηλεοπτική παραγωγός, η οποία αντέδρασε στην έλλειψη συγκροτημένης πολιτιστικής πολιτικής της κυβέρνησης, ρίχνονταςπαράλληλα τον σπόρο του εσωκομματικού αναθέματος: «δεν ακουγόμαστε».

Οι μεμονωμένες αποχωρήσεις πήραν σταδιακά μορφή κάθε άλλο παρά τυχαίου τραντάγματος του κυβερνητικού δέντρου: 15 ως σήμερα, για λόγους που κυμαίνονται από την έλλειψη προσοχής στις τοπικές κοινωνίες (τα περίφημα territoires, που τόση σημασία έχουν για τον κοινωνικό ιστό αλλά και για την εκλογική επικράτηση στη Γαλλία), τη φίμωση ή την αδιαφορία της εξουσίας για τους βουλευτές, διαφωνίες επί της αρχής (σταθμίσεις εντός του προϋπολογισμού, οικολογική πολιτική, δικαιώματα, τόνος των μεταρρυθμίσεων), ως τα σύμφυτα με την πολιτική, και με την ανθρώπινη φύση, «προσωπικά» ζητήματα-πικρίες-φιλοδοξίες, που, πάντως, εκεί που υπάρχουν οργανωμένα κόμματα και κοινοβουλευτικές ομάδες,συνήθως «λύνονται», δηλαδή κουκουλώνονται, εσωτερικά. Ο «παράδεισος» μιας μοντέρνας, ανανεωτικής της πολιτικής και των ηθών, «Μακρονίας» (από το όνομα του Προέδρου-βασιλιά Ήλιου) μοιάζει να διαλύεται στους πέντε ανέμους.

Το κύμα φυγής κάθε άλλο παρά είναι σίγουρο ότι θα ανασχεθεί, καθώς η «μάχη των συντάξεων» μαίνεται,έρχονται τοπικές εκλογές, στις οποίες αναμίχθηκε, συχνά με περιέργως ερασιτεχνικό τρόπο, ο ίδιος ο Πρόεδρος, και, ιδίως, η ψυχική συνοχή της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας δοκιμάστηκε πρόσφατα από έναν απίστευτο όσο και οδυνηρό αυτοτραυματισμό: η κυβέρνηση πίεσε έντονα τους βουλευτές της να ψηφίσουν την πολιτικά αλλά και ηθικά ακατανόητη μείωση,από 12 σε 5, των ημερών άδειας σε γονείς που έχασαν παιδί τους,για να παρέμβει ο Πρόεδρος Μακρόν, μόλις ψηφίστηκε η μείωση, και να ζητήσει «περισσότερη ανθρωπιά» από την κυβερνητική πλειοψηφία. Λίγες μέρες βέβαια μετά, ο ίδιος άνθρωπος, σε μια προσπάθεια άσκησης της γνωστής γοητείας του, κάλεσε τους κυβερνητικούς βουλευτές και τους εξέφρασε την «κατανόηση» του, καθώς και την πλήρη «συναίσθηση» ότι αρκετές φορές, τους έχει «στραμπουλήξει τον εγωισμό». Αν πάντως συνεχιστεί αυτός ο ρυθμός αποχωρήσεων, η απόλυτη πλειοψηφία των 289 βουλευτών δεν θα αντέξει ως το τέλος της προεδρικής πενταετίας.

Πέρα από τις ιδιαιτερότητες της γαλλικής πολιτικής και της γαλλικής ψυχής, αυτή η ιστορία θέτει και ενδιαφέροντα ζητήματα δημοκρατίας. Πόσο είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί μια ουσιώδης πολιτική ανανέωση χωρίς πολιτικά κόμματα που να λειτουργούν ως τέτοια και με μόνο συνεκτικό ιστό την ισχύ και τις φιλοδοξίες ενός προσώπου; Πόσο νομιμοποιημένη μπορεί να είναι η προς τα έξω -ιδίως στο εξωτερικό- εικόνα, αλλά και οι πολιτικές πρωτοβουλίες, ενός ηγέτη σαν τον Πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος έχει δεδηλωμένο στόχο να αλλάξει όχι μόνο τη Γαλλία αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση; Πόσο επηρεάζονται ουσιώδεις μεταρρυθμίσεις, όπως το συνταξιοδοτικό, που, παρ’ όλα τα εμπόδια και την απώλεια κοινοβουλευτικής και κοινωνικής εμπιστοσύνης, προσπαθεί να φέρει σε πέρας ο Γάλλος Πρόεδρος; Κι άλλα φύλλα που πέφτουν, χωρίς να βρίσκουν απαντήσεις, μέσα σε ένα παρατεταμένο, και μάλλον άδοξο, πολιτικό φθινόπωρο.