NEA 23/01/2020

Με την εκλογή και τον πρώτο δημόσιο λόγο της νέας Προέδρου της Δημοκρατίας, η ελληνική κοινωνία άφησε πίσω της την έκπληξη, τις -κυρίως θετικές- αντιδράσεις και τις υποθέσεις. Η ίδια η εκλεγμένη Πρόεδρος πέρασε ήδη στην ώρα της ευθύνης. Και η ευθύνη, παρότι είναι πάντα είναι πιο βαριά και διαρκεί πιο πολύ από τις καλές προθέσεις, συνοδεύεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρώτον, από μια ισχυρή διακομματική πλειοψηφία και, δεύτερον, από τις ειλικρινείς ευχές ακόμα και αυτών που δεν την ήξεραν, ή δεν την ψήφισαν, όπως αποδεικνύει η ζεστή χειραψία της Σοφίας Σακοράφα στη χτεσινή τελετή ανακοίνωσης του αποτελέσματος.

Η νέα Πρόεδρος κουβαλά μαζί της μια σειρά από προσωπικές, θεσμικές και πολιτικές προκλήσεις. Σε προσωπικό επίπεδο, οφείλει, όπως κανένας από τους προκατόχους της, να αφοπλίσει όλους εκείνους που την περιμένουν στη γωνία είτε γιατί είναι γυναίκα, είτε γιατί δεν είναι επαγγελματίας πολιτικός, είτε γιατί είναι δικαστής. Ιδίως ως προς το τελευταίο, απαιτείται, μέσα από τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων της, συνειδητή προσπάθεια άρσης κάθε υποψίας ότι ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα συνεχίσει να δρα με το μυαλό και τα αντανακλαστικά του δικαστή ή να επιφυλάσσει ειδική μεταχείριση στη δικαστική εξουσία. Γνωρίζοντας την, την θεωρώ απολύτως ικανή να πετύχει αυτή την υπέρβαση.

Σε θεσμικό επίπεδο, και με δεδομένο ότι, μετά την αναθεώρηση του 1986, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ένας ρυθμιστής του πολιτεύματος χωρίς πολιτικές προνομίες, το βάρος θα πέσει σε καθήκοντα που είναι πιο κοντά στο προφίλ του νέου κατόχου του αξιώματος. Εκπροσώπηση της χώρας στο εξωτερικό (άρθρο 36 του Συντάγματος), όπου καλό θα ήταν, πέρα από τη μελέτη, να αξιοποιήσει σε βάθος τις ειδικές υπηρεσίες τόσο της Προεδρίας όσο και της κυβέρνησης. Δικαίωμα βέτο σε ψηφισμένο νόμο (άρθρο 42), όπου παράδειγμα προς αποφυγήν είναι η τυπολατρία αλλά και ο φόβος. Έκδοση προεδρικών διαταγμάτων (άρθρο 43), όπου η πείρα της από το Συμβούλιο της Επικρατείας εγγυάται το καλύτερο αποτέλεσμα. Έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου (άρθρο 44), όπου η νέα Πρόεδρος έχει τη δυνατότητα να βάλει φρένο στην καταχρηστική επίκληση «έκτακτων περιπτώσεων εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης» και να προωθήσει τη νομοθέτηση με ορθό τρόπο. Κυρίως: έκφραση ενότητας, δημοκρατικότητας και αίσθησης γενικού συμφέροντος, που συγκροτούν τον άγραφο πυρήνα του συνταγματικού ρόλου του Προέδρου.

Σε πολιτικό επίπεδο, δηλαδή για καθήκοντα και καταστάσεις που δεν περιγράφει το Σύνταγμα αλλά θα φέρει μπροστά της η ζωή, η νέα Πρόεδρος έδωσε ήδη δείγμα γραφής με την πλήρη συνείδησης και συγκίνησης ανάληψη της ευθύνης που της αναλογεί. «Συναίνεση», «συνεργασία» (εσωτερική και διεθνής), «άνοιγμα σε ιδέες» και, κυρίως, «Κράτος Δικαίου» ήταν κρισιμότερα κλειδιά κατανόησης των στόχων της από ό,τι οι αναγκαίες και αυτονόητες λόγω της συγκυρίας επικλήσεις διασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας. Άπειρη ίσως περί τα πολιτικά, αλλά με οξυμένο πολιτικό αισθητήριο και ευρύτατη πολιτική στήριξη, η νέα Πρόεδρος ρίχνεται στον ωκεανό με μια, τελικά, υποχρέωση: να μείνει ο εαυτός της και έτσι να δικαιώσει τις υψηλές προσδοκίες που της εναποτέθηκαν ακριβώς επειδή είναι αυτή που είναι.