Blog 29/11/2022,
Στην τελευταία, και πιθανώς ύστατη, αν δεν υπάρξει νέα ανατροπή, κοινοβουλευτική προσπάθεια να φωτιστεί η "υπόθεση των υποκλοπών", δυο ήταν εξαρχής τα κύρια ζητήματα: ποιοί από τους μάρτυρες θα εμφανίζονταν και τι θα έλεγαν ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής και αν θα γινόταν ή όχι και πάλι επίκληση του απορρήτου. Όσα μάθαμε για τη χτεσινή διαδικασία μάλλον επιβεβαιώνουν όσα είχαν ήδη διαφανεί παρά φανερώνουν κάποια αλλαγή στάσης σε σχέση με την αποκάλυψη της αλήθειας και την απόδοση ευθυνών για ένα υπαρκτό πρόβλημα δημοκρατίας.
Ως προς την μη φυσική προσέλευση των τριών επιχειρηματιών που είχαν κληθεί ως μάρτυρες, αυτή θα μπορούσε -και θα έπρεπε- να αποφευχθεί, αλλά η μη διαταγή για βίαια προσαγωγή τους βρίσκει έρεισμα σε κοινοβουλευτικούς κανόνες και πρακτική. Βίαια προσαγωγή προσώπων σε κοινοβουλευτική διαδικασία δεν προσιδιάζει γενικώς, ενώ δεν είναι απορριπτέο και το -έστω τυπικιστικό και όψιμο- επιχείρημα της πλειοψηφίας της Επιτροπής περί διαδικασίας "ακρόασης" και όχι "εξεταστικής", δηλαδή οιονεί ανακριτικής: πράγματι η Επιτροπή ενώπιον της οποίας καλούνται οι μάρτυρες είναι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, μια μόνιμη Επιτροπή της Βουλής, ενώ τα άρθρα 146 και 147 του Κανονισμού της Βουλής (το πρώτο προβλέπει την εξέταση μαρτύρων και το δεύτερο κάνει ρητώς μνεία στη δυνατότητα βίαιας προσαγωγής τους) αναφέρονται σε ad hoc εξεταστικές επιτροπές. Η δικαιολογία, ωστόσο, που χρησιμοποίησαν οι μη παρουσιασθέντες μάρτυρες, ότι είχαν δουλειές στο εξωτερικό, θα μπορούσε -εφόσον οι μάρτυρες δεν συμμετάσχουν με άλλο τρόπο, όπως με γραπτό υπόμνημα, στη διαδικασία- να θεωρηθεί όχι απλώς μη πειστική αλλά και απαξιωτική της Βουλής. Χρήσιμο είναι να μην ξεχνάμε ότι το άρθρο 224 του Ποινικού Κώδικα, στο οποίο παραπέμπει ρητά το άρθρο 147 παρ. 2 του Κανονισμού της Βουλής, προβλέπει ποινή φυλάκισης έως 2 έτη για μάρτυρες που καταθέτουν ψεύδη ή αρνούνται να καταθέσουν. Πόσο μάλλον ενώπιον του "ναού της Δημοκρατίας", θα πρόσθετα.
Ως προς το ζήτημα ενδεχόμενης επίκλησης του απορρήτου για παράλειψη μαρτυρίας ενώπιον της Επιτροπής της Βουλής, είτε προφορικά είτε γραπτά, έχω ξαναπεί -και δεν είμαι ο μόνος από την επιστημονική κοινότητα- ότι πρέπει να γίνει μια κρίσιμη διάκριση: άλλο η τήρηση του απορρήτου κατά το άρθρο 43 Α του Κανονισμού της Βουλής ("οι συζητήσεις για τις δραστηριότητες της ΕΥΠ είναι απόρρητες" και όσοι συμμετέχουν "δεσμεύονται να τηρούν το απόρρητο και μετά τη λήξη της θητείας τους") κι άλλο η (λανθασμένη) ταύτιση του "απορρήτου" με άρνηση να αποκαλυφθούν στη Βουλή αυτά που γνωρίζει ένας μάρτυρας για την υπόθεση για την οποία έχει κληθεί να καταθέσει. Απόρρητο σημαίνει κρατώ την εχεμύθεια, δεν αποκαλύπτω σε τρίτους αυτά που κατέθεσα στη Βουλή κι όχι δεν καταθέτω όσα γνωρίζω υπό το φόβο, ή το πρόσχημα, ότι μπορεί να μαθευτούν.
Το κύρος και η σημασία όχι απλώς της επίμαχης υπόθεσης αλλά της Βουλής ως θεσμού της Δημοκρατίας, επιβάλλουν όσοι καλούνται να προσέρχονται και να καταθέτουν εκείνα που γνωρίζουν. Η χτεσινή διαδικασία δεν ήταν εντελώς άγονη, αφού βασικός μάρτυρας προσήλθε και απάντησε, όπως νόμιζε ότι έπρεπε να απαντήσει, χωρίς πάντως γενική ή συστηματική επίκληση του απορρήτου. Φως βέβαια δεν χύθηκε, όπως έχει δικαίωμα να απαιτεί η Βουλή και η κοινωνία, ούτε από τις απαντήσεις του συγκεκριμένου κομβικού μάρτυρα, ούτε, πολλώ μάλλον, από τη στάση αυτών που δεν προσήλθαν.
Κώστας Μποτόπουλος