Πολύτιμη και εύθραυστη

Φιλελεύθερος, 20/04/2018

Μερικές σκέψεις για τη Δημοκρατία, την οποία, μέρες σαν κι αυτή, θα έπρεπε κανονικά να γιορτάζουμε:
- Η Δημοκρατία είναι αδιαπραγμάτευτη, για τους υπερασπιστές της, δεν είναι όμως διόλου αυτονόητη, και για τους υπερασπιστές της και για όλους. Όσοι ζήσαμε ή μελετήσαμε μια δικτατορία, διατρέχουμε τον κίνδυνο, ιδίως σε «επετείους» σαν την αυριανή, να θεωρήσουμε πως πλέον η Δημοκρατία κέρδισε οριστικά στον αγώνα της με τον αυταρχισμό. Λάθος –σχεδόν ανάλογο με το «τέλος της Ιστορίας» του Φουκουγιάμα και το αναποδογύρισμα του κόσμου μετά την 11η Σεπτέμβρη. Το μόνο που άλλαξε είναι το είδος των απειλών που διατρέχει η Δημοκρατία: όχι πια τόσο απέξω (δικτατορίες, πόλεμοι), όσο από μέσα (απονομιμοποίηση, απώλεια της ουσίας της).

- Η Δημοκρατία διασώζεται με μάχη, αλλά όχι με τα όπλα των αντιπάλων της. Στη μεγάλη συζήτηση περί λαϊκισμού που διεξάγεται στις μέρες μας, λόγω της ισχυροποίησης των «μη φιλελεύθερων δημοκρατιών» κάθε είδους, υπάρχουν αρκετοί που ισχυρίζονται ότι πρέπει να παρατηρήσουμε καλά τι προκαλεί τις επιτυχίες όσων τρώνε τη Δημοκρατία από μέσα και να «εμπνευστούμε» από τις μεθόδους τους. Να τους μελετήσουμε ναι, αλλά για να χρησιμοποιήσουμε πιο αποτελεσματικά τις δημοκρατικές αρχές, όχι να αντιγράψουμε την αποτρόπαια αλλά και –το πιστεύω- συγκυριακή δική τους συνταγή. Να καταλάβουμε, για παράδειγμα, τον τεράστιο ρόλο της δομικής στην εποχή της παγκοσμιοποίησης ανισότητας (όχι μόνο οικονομικής, αλλά και ψηφιακής) και να πάρουμε μέτρα (το εξής βασικό: παιδεία, παιδεία, παιδεία) για το γεφύρωμα του χάσματος και την εκ νέου πρόσδεση των λαών στην ελπίδα μιας καλύτερης ζωής. Αλλά να μη το κάνουμε με συνθήματα, με υπεραπλουστεύσεις, με ψέματα, με δόλο, όπως οι λαϊκιστές.

- Η Δημοκρατία είναι πολίτευμα, θεσμοί, αρχές αλλά είναι και άνθρωποι. Δεν μπορεί να ισχυροποιηθεί χωρίς να ενσαρκώνεται σε πρόσωπα που όχι μόνο πιστεύουν σε αυτήν, αλλά και μπορούν να βρουν τα λόγια και τις χειρονομίες για να την καταστήσουν και πάλι επιθυμητή. Η άλλη μεγάλη πολιτική συζήτηση της εποχής μας –μα πού εξαφανίστηκαν επιτέλους οι μεγάλοι ηγέτες- θυμίζει αυγό και κότα: την ανάρρηση πραγματικών ηγετών κατέστησαν πολύ πιο δύσκολη οι σύγχρονες συνθήκες πολιτικής διαπάλης (κυρίως η διεθνοποίηση όλων των ζητημάτων και ο θρίαμβος της ρηχής «επικοινωνίας»), αλλά και ελάχιστοι πολιτικοί –δεν μπορώ να σκεφτώ άλλον από τον Ομπάμα κατά την τελευταία δεκαετία- έσπασαν το γυάλινο ταβάνι του λαϊκισμού και λειτούργησαν με τα εργαλεία της Δημοκρατίας. Όσο δεν εμφανίζονται και δεν συσπειρώνονται τέτοιες μορφές, ιδίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το «μοντέλο» θα είναι ένα: των σκληρών, των εθνικιστών και των ψευτών.

- Το χαρακτηριστικό της Δημοκρατίας είναι η χαρά της ζωής, των αυταρχικών κάθε φυράματος η βλοσυρότητα και η έλλειψη χιούμορ. Έχετε παρατηρήσει ότι ο Τραμπ ποτέ δεν έχει σκάσει χαμόγελο, ότι ο Ερντογάν έχει διαρκώς λυμένο το ζωνάρι του (ακόμα και στον προεδρικό καναπέ της Ηρώδου του Αττικού), ότι οι δικοί μας κυβερνητικοί (εξαιρείται, λόγω χαρακτήρα, ο Πρωθυπουργός, αλλά κι αυτόν τον έχουν δασκαλέψει) μιλούν και δρουν σα μονίμως αγριεμένοι Ιαβέρηδες; Δημοκρατία σημαίνει συνείδηση και αποδοχή της ατέλειας αλλά και της ομορφιάς του κόσμου και της πολιτικής. Ας προσπαθήσουμε να τα (ξανα)θυμηθούμε και τα δύο έμπρακτα.

0
0
0
s2smodern
powered by social2s